ఆత్మ దశలు

నైతిక శాస్త్రవేత్తలు, ఆత్మ(నఫ్స్) కు మూడు దశలు ఉంటాయి అనీ, దీనిని వివరిస్తూ ఆయతులు కూడా ఉన్నాయి అని భావిస్తారు.

1. నఫ్సె అమ్మారహ్(చెడు ఆత్మ):
ఈ దశలో ఆత్మ మనిషికి చెడు చేయమని ఆజ్ఞాపిస్తుంది, ఏది చేయడానికి కూడా వెనకాడదు. ఈ దశలో ఈ చెడు ఆత్మ(నఫ్సె అమ్మారహ్) ను కంట్రోల్ లో పెట్టుకోవడానికి బుద్ధి మరియు విశ్వాసంలో అంత శక్తి ఉండదు. చాలా సందర్భాలలో మనిషి ఇలాంటి ఆత్మకు లోంగిపోతాడు.
ఖుర్ఆన్ ఇలాంటి ఆత్మ గురించి ఇలా వివరించెను: “నిశ్చయంగా మనసైతే చెడు వైపుకే పురికొల్పుతుంది. అయితే నా ప్రభువు దయదలచిన వారి విషయంలో మటుకు అలా జరగదు. నిస్సందేహంగా నా ప్రభువు అపారంగా క్షమించేవాడు, అమితంగా దయదలిచేవాడు”[యూసుఫ్:53]
ఈ ఆయత్ ఆత్మ యొక్క చెడు కార్యములన్నీంటిని సూచిస్తుంది. అందుకనే ఇమామ్ అలీ(అ.స) ఇలా ఉల్లేఖించారు: “ఆత్మ నిరంతరం ఆజ్ఞలను నిరాకరిస్తూ మరియు పాపాములకు పాల్పడుతూ ఉంటుంది”[2]

2. నఫ్సె లవ్వామహ్(తనను తాను నిందించుకునే ఆత్మ):
ఈ దశ మనిషి యొక్క జ్ఞానం, శిక్షణ మరియు ప్రయత్నంతో అతడికి దక్కుతుంది. ఈ దశలో మనిషి అప్పుడప్పుడు మనోవాంఛలకు గురి అయి తప్పులు చేసే అవకాశం ఉంటుంది, వెంటనే పశ్చాత్తాపం కూడా చెందుతాడు, తిరిగి ఆ తప్పును చేయను అని నిర్ణయించుకొని తౌబహ్ చేస్తాడు.
ఖుర్ఆన్ ఇలాంటి ఆత్మల గురించి ఇలా వివరించెను: “నేను ప్రళయ దినంపై ప్రమాణం చేస్తున్నాను. ఇంకా నేను తనను తాను నిందించుకునే ఆత్మపై ప్రమాణం చేస్తున్నాను”[ఖియామత్:1-2]

3. నఫ్సె ముత్మయిన్(ప్రశాంత ఆత్మ):
ఈ దశలో మనిషి ఉన్న స్థానం మరియు స్థాయి ముందు మనోవాంఛలు లోంగిపోతాయి, ఎందుకంటే అతడి బుద్ధీ మరియు విశ్వాసం యొక్క శక్తి ముందు మనోవాంఛల శక్తి అల్పమౌతుంది, వాటికి ఇలాంటి ఆత్మ ముందు నిలబడే శక్తి కూడా ఉండదు. ఈ దశలో మనిషి మనశాంతిగా మరియ సకీనా(ఖుర్ఆన్ వివరించిన విధంగా) స్థితికి చేరుకొని ఉంటాడు. ఈ దశ దైవప్రవక్తల, వారి ఉత్తరాధికారుల మరియు వారి నిజమైన అనుచరుల స్థితి.
ఖుర్ఆన్ ఈ దశ గురించి ఇలా వివరించెను: “ఓ ప్రశాంత ఆత్మా! నీ ప్రభువు వైపు పద! నువ్వు ఆయన పట్ల సంతోషించావు. ఆయన నీ పట్ల సంతోషించాడు. కాబట్టి (సత్కరించబడిన) నా దాసులలో చేరిపో. నా స్వర్గంలో చేరిపో” (అని విధేయులతో అనబడుతుంది).[4]  

రిఫరెన్స్
1. وَ ما أُبَرِّئُ نَفْسِي إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ ما رَحِمَ رَبِّي إِنَّ رَبِّي غَفُورٌ رَحِيم (యూసుఫ్:53)
2. و انها لا تزال تنزع الي معصية في هويً (నెహ్జుల్ బలాగహ్, ఉపన్యాసం176)
3. لا أُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيامَةِ . وَ لا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَة (ఖియామత్:1,2)
4. يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ، ارْجِعِي إِلي رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً ، فَادْخُلِي فِي عِبادِي ، وَ ادْخُلِي جَنَّتِي (ఫజ్ర్:27, 28)