ఇస్లాం బోధనలు మూడు రకాలు అని వివరిస్తున్న హజ్రత్ ఇమామ్ మూసా కాజిబ్(అ.స) యొక్క హదీస్ వివరణ...
బిస్మిల్లాహిర్రహ్మానిర్రహీమ్
ఇస్లాం బోధనలు మూడు రకాలు; అహ్కామ్(షరా ఆదేశాలు), అఖాయిద్(మత విశ్వాసాలు) మరియు అఖ్లాఖ్(సద్గుణాలు). దైవప్రవక్త(స.అ) ప్రవచించిన ఒక హదీసులో ఇలా ప్రవచించారు: “నిస్సందేహంగా విజ్ఞానాలు మూడు: ఆయతున్ మొహ్కమహ్ లేదా ఫరీజతుల్ ఆదిలహ్ లేదా సున్నతున్ ఖాయిమహ్ ఇవి కాకుండా వేరే అంశాలు ఎక్కువ.[1]
ఈ హదీస్ ను పూర్తిగా తెలుసుకుందాం. హజ్రత్ ఇమామ్ మూసా కాజిమ్(అ.స) ఇలా ఉల్లేఖించారు; ఒక రోజు దైవప్రవక్త(స.అ) మస్జిదులో ప్రవేశించినప్పుడు ఒక వ్యక్తి చూట్టూ గుంపుగా చుట్టి ఉండగా చూసి ఏమయ్యింది అని ప్రశ్నించారు. దాని వాళ్లు ఇతను అల్లామా(చాలా జ్ఞానం కలిగివున్నవారు) అన్నారు. అల్లామా అంటే ఏమిటి అని ప్రశ్నించారు. అంటే అరేబీయుల వంశాల గురించి, వారి చరిత్ర గురించి మరియు అజ్ఞానపు కాలం మరియు వారి కవిత్వాల గురించి ఇతరుల కంటే ఎక్కువ తెలిసినవాడు, అని అన్నారు.
దైవప్రవక్త(స.అ): తెలియకపోతే కలిగే నష్టం లేదు తెలుసుకుంటే వచ్చే లాభమూ లేదు, అన్నటువంటి జ్ఞానం. ఆ తరువాత ఇలా అన్నారు: “నిస్సందేహంగా విజ్ఞానాలు మూడు.. ఆయతున్ మొహ్కమహ్ లేదా ఫరీజతుల్ ఆదిలహ్ లేదా సున్నతున్ ఖాయిమహ్ ఇవి కాకుండా వేరే అంశాలు ఎక్కువ”
ఇక్కడ ఈ హదీస్ లో ఉన్న ఈ మూడ అంశాల గురించి తెలుసుకుందాం: ఆయతున్ మొహ్కమహ్ అనగా ధర్మం యొక్క మూల అంశాలు, నమ్మకాలు. ఫరీజతున్ ఆదిలహ్ అంటే ధర్మం యొక్క ఫురూయె దీన్ అంటే షరా పరంగా ఏది చేయాలి మరియు ఏది చేయకూడదు అన్న విషయాలు అంటే అహ్కామె దీన్ అన్న మాట. ఇక సున్నతున్ ఖాయిమహ్ అంటే మనిషికి సంబంధించన ప్రవర్తనలు, ఏది మంచిది మరియు ఏది చెడ్డది అని వివరించే అంశాలు.
రిఫరెన్స్
1. కులైనీ, మొహమ్మద్ ఇబ్నె యాఖూబ్, అల్ కాఫీ, భాగం1, పేజీ32.
2. دَخَلَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) الْمَسْجِدَ فَإِذَا جَمَاعَةٌ قَدْ أَطَافُوا بِرَجُلٍ فَقَالَ مَا هَذَا فَقِيلَ عَلَّامَةٌ فَقَالَ وَ مَا الْعَلَّامَةُ فَقَالُوا لَهُ أَعْلَمُ النَّاسِ بِأَنْسَابِ الْعَرَبِ وَ وَقَائِعِهَا وَ أَيَّامِ الْجَاهِلِيَّةِ وَ الْأَشْعَارِ الْعَرَبِيَّةِ قَالَ فَقَالَ النَّبِيُّ (ص) ذَاكَ عِلْمٌ لَا يَضُرُّ مَنْ جَهِلَهُ وَ لَا يَنْفَعُ مَنْ عَلِمَهُ ثُمَّ قَالَ النَّبِيُّ(ص) إِنَّمَا الْعِلْمُ ثَلَاثَةٌ آيَةٌ مُحْكَمَةٌ أَوْ فَرِيضَةٌ عَادِلَةٌ أَوْ سُنَّةٌ قَائِمَةٌ وَ مَا خَلَاهُنَّ فَهُوَ فَضْل
వ్యాఖ్యానించండి